Maliyet artı kar sistemiyle yapılan inşaat işlerinde belirli bir formülasyon mevcuttur. Bu formülasyon üzerinde ufak oynamalar yapılarak bir maliyet hesabı yapılır ve bu yapılan hesaplamalar ışığında proje üzerinde çalışılır. Maliyet artı kar prensibiyle yapılan inşaat sözleşmelerinde bir üretimin karşılığı olarak yapılacak ödemenin miktarı belirlenirken, ürünün maliyetine, maliyetin (%) belirli bir oranı düzeyinde kar eklenmesinin öngörüldüğü ihalelere maliyet artı kar usulü ihale denilmektedir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi, bu tür ihalede iki temel belirleyici bunmaktadır. Bunlardan birisi gerçekleştirilecek üretimin maliyeti, diğeri ise uygulanacak kar oranıdır. Bu nedenle bu tür işlerin sözleşmelerinde maliyet tanımı ve kar oranının ileride bir anlaşmazlığa neden olmayacak şekilde açıklığa kavuşturulması gerekir.
Maliyet + kar tipi inşaat sözleşmeleri için resmi gazetede şöyle bir tanımlama yapılmıştır.
Türkiye Muhasebe Standardı
(TMS 11)
İnşaat Sözleşmeleri
Amaç
Bu Standardın amacı inşaat sözleşmelerine ilişkin gelir ve maliyetlerle ilgili muhasebe uygulamasının açıklanmasıdır. İnşaat sözleşmelerine konu olan işlerin özelliği gereği, sözleşme kapsamındaki işin başlamasıyla tamamlanması farklı hesap dönemlerine girmektedir. Bu nedenle inşaat sözleşmelerine ilişkin muhasebe uygulamasındaki esas konu, sözleşme kapsamında elde edilen gelir ve maliyetlerin inşaat işinin gerçekleştirildiği hesap dönemlerine dağıtılmasıdır. Bu Standart, sözleşme gelir ve maliyetlerinin gelir tablosunda ne zaman gelir ve gider olarak gösterilecekleri konusunda Kavramsal Çerçeve’de belirtilen muhasebeleştirme ilkelerini esas alır. Ayrıca Standart, anılan ilkelerin uygulanmasına yönelik bir rehber niteliğindedir.
Kapsam
Bu Standart yüklenici işletmelerin finansal tablolarındaki inşaat sözleşmelerinin muhasebeleştirilmesinde uygulanır.
Tanımlar
Bu Standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki gibidir:
İnşaat sözleşmesi (sözleşme); bir varlığın veya tasarım, teknoloji ve fonksiyon ya da nihai amaç veya kullanım açısından birbiriyle yakından ilişkili ya da birbirine bağımlı bir grup varlığın inşası için özel olarak yapılmış bir sözleşmedir.
Sabit fiyatlı sözleşme; Yüklenicinin sabit bir sözleşme fiyatını (ihale bedeli ) veya üretim birimi başına sabit bir tutarı ( birim fiyat ) kabul ettiği ancak belli koşullarda maliyet güncelleştirmesine (eskalasyon) konu olan inşaat sözleşmesidir.
Maliyet artı kâr sözleşmesi; Yükleniciye kabul edilebilir ya da başka bir şekilde tanımlanmış maliyetler üzerine bu maliyetlerin bir yüzdesi veya sabit bir tutar eklenerek ödeme yapılan inşaat sözleşmesidir.
İşin bedeli olarak Yapımcıya ödenecek bedelleri şu şekilde ifade etmektedir: • İşin dolaysız maliyetleri (İşin Maliyeti Olarak Ödenecek Bedeller) * İşgücü maliyetleri * Malzeme maliyetleri * Araç,Tesis ve Ekipman maliyetleri * İşin genel gideriyle ilgili maliyetler
Maliyet Artı Kar Sözleşmelerinin Avantajları:
- Maliyet artı kar sözleşmelerinin en büyük avantajı, tüm çizim ve teknik dokümanların hazırlanması bitmeden, inşaata başlanabilmesidir. Bu yönüyle artı kar sözleşmeleri Hızlı Yapım yönetimine çok uygun bir yapı oluşturmaktadır.
- Mal Sahibi açısından bir önemli avantajı da maliyet artı kar sözleşmelerinin, taraflara esneklik sağlamasıdır. Bu sözleşme biçiminde, iş devam ederken bir yandan da tasarım devam etmektedir. Bu Mal Sahibinin, her an değişiklik talep etmesine olanak sağlamaktadır.
- Bu sözleşme biçiminde Mal Sahibi, Yapımcı ve tasarımcı birlikte çalışabilme imkânı bulur. Maliyet artı kar sözleşmeleri, değişikliklere açık olduğu için, Mal Sahibi de tasarımcı ve Yapımcıyla çalışarak isteklerini daha iyi bir şekilde ifade edebilme imkânı bulur. Tasarım tamamlanmadan Yapımcının belirlenmesiyle tasarım kararlarına Yapımcının katılımı önemli yararlar sağlamaktadır. Bu yararlar arasında en belirgin olanı projenin uygulanabilme koşulları için önerilerde bulunması bu şekilde yapım sırasında değişiklik durumlarının azaltılmasıdır
- Bu sözleşme tipi, Mal Sahibi ve Yapımcının rakip ilişkisinden çok daha samimi bir şekilde ilişki kurabilmesine olanak sağlar
- Mal Sahibi, yapılan işin kalitesinden emindir, çünkü yapımcının kaliteyi düşürmesi ve bundan kar etmesi gibi bir durum yoktur.